Einkommensteuer – co to jest?

Podatki są najważniejszym źródłem dochodów państwa a Niemcy nie są wyjątkiem. Dzięki nim finansowane są zadania, które leżą w interesie wspólnoty. Należą do nich system edukacji i opieki zdrowotnej czy infrastruktura publiczna. Każdy jest więc z jednej strony zobowiązany do płacenia podatków, z drugiej strony wszyscy korzystają z usług, które są finansowane w ten sposób. System podatkowy tego kraju jest skomplikowany i obejmuje różne rodzaje podatków. My jednak skupimy się na podatku Einkommensteuer tzw. podatku dochodowym oraz Lohnsteuer tzw. podatku od wynagrodzenia.

Einkommensteuer tzw. podatek dochodowy

Podatek dochodowy płaci każda osoba, która mieszka lub przebywa na stałe na terytorium Niemiec. Specjalne umowy międzynarodowe mają na celu uniknięcie „podwójnego opodatkowania” dochodów osiąganych zarówno w Niemczech, jak i za granicą. Podatek dochodowy pobierany jest od dochodów z pracy najemnej ale także od innych rodzajów dochodów, takich jak dochody z działalności gospodarczej, kapitałów np. z dywidend czy wynajmu i dzierżawy nieruchomości. W deklaracji podatkowej podatnicy podają szczegółowe informacje o swoich dochodach, w tym o ich wysokości i rodzaju.

Lohnsteuer tzw. podatku od wynagrodzenia

Znaczną część dochodów z podatków stanowi opodatkowanie dochodów z pracy najemnej: podatek od wynagrodzeń jest szczególną formą podatku dochodowego. Jest on potrącany przez pracodawcę przy wypłacie wynagrodzenia i następnie przekazywany do właściwego urzędu skarbowego.

Pracownicy dokonują miesięcznych zaliczek na roczny podatek dochodowy w postaci podatku od wynagrodzeń. Wysokość potrącenia zależy od wysokości wynagrodzenia, klasy podatkowej tzw. Steuerklasse, stanu cywilnego, posiadaniu dzieci oraz indywidualnych ulg podatkowych tzw. Freibeträge (np. na wydatki związane z pracą najemną tzw. Werbungskosten [ dojazdy do pracy, podwójne gospodarstwo domowe itd.], wydatki specjalne tzw. Sonderausgaben [prywatne ubezpieczenia zdrowotne itd.] lub nadzwyczajne obciążenia tzw. Außergewöhnliche Belastungen [ koszty leczenia, rehabilitacji itd.]).

Dodatkowo od wynagrodzenia pracownika mogą być potrącone dwa kolejne rodzaje podatków:

Kirchensteuer (podatek kościelny): wynosi 8% lub 9% podatku od wynagrodzeń (Lohnsteuer) w zależności od landu, w którym zamieszkuje podatnik. Dotyczy osób przynależących do uznanych wspólnot religijnych, takich jak Kościół katolicki czy ewangelicki.
Solidaritätszuschlag (dodatek solidarnościowy): wynosi 5,5% kwoty Lohnsteuer, ale od 2021 roku większość pracowników jest z niego zwolniona – dotyczy głównie osób o wyższych dochodach, przekraczających określony próg.

Ostateczne rozliczenie podatku dochodowego następuje w rocznej deklaracji podatkowej. Po złożeniu rocznego zeznania podatkowego przez pracownika do fiskusa, urząd uwzględni wpłacony podatek od wynagrodzeń tzw. Lohnsteuer w rocznym zeznaniu podatkowym. W przypadku, gdy zobowiązanie podatkowe okaże się wyższe niż zaliczki wpłacone w formie Lohnsteuer, pracownik będzie zobowiązany do dopłaty różnicy. Natomiast, jeśli podatek dochodowy będzie niższy niż zaliczki wpłacone w formie Lohnsteuer, podatnik otrzyma zwrot nadpłaconego podatku.

Kiedy trzeba płacić podatek dochodowy w Niemczech?

Podatek dochodowy trzeba płacić dopiero po przekroczeniu określonej kwoty. W 2025 roku wynosił ona dokładnie 12 096 EUR rocznie dla indywidualnego rozliczenia a dla małżonków i osób w zarejestrowanych związkach partnerskich 24 192 EUR. Z kolei w 2024 roku wynosiła 11 604 EUR dla indywidualnego rozliczenia a dla rozliczenia wspólnego 23 208 EUR. Jeśli dochody są niższe od tej wartości, nie trzeba płacić podatku. Jest to tzw. kwota wolna od podatku (Grundfreibetrag), która rośnie co roku w zależności od inflacji oraz decyzji rządu w sprawie polityki podatkowej. Teoretycznie oznacza to, że podatek dochodowy staje się należny dopiero przy dochodzie przekraczającym kwotę wolną od podatku.

W praktyce wygląda to tak, że przychody i dochody nie są tym samym co dochód podlegający opodatkowaniu. To oznacza, że to, co widnieje na zaświadczeniu o podatku od wynagrodzeń (Lohnsteuerbescheinigung), jest jedynie wartością wyjściową. Składając deklarację podatkową, można obniżyć tę wartość. Dopiero kwota, która pozostaje na końcu, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Właśnie dlatego nazywa się ją dochód podlegający opodatkowaniu (zu versteuerndes Einkommen).

Jaka jest stawka podatkowa od dochodu (Einkommensteuertarif)?

Przede wszystkim zależy to od wysokości dochodu. Stawka podatkowa od dochodu jest progresywna co oznacza, że im wyższy dochód podlegający opodatkowaniu, tym wyższa stawka podatku dochodowego, która musi zostać zapłacona.

Podatek dochodowy zaczyna się w strefie zerowej, czyli do wysokości kwoty wolnej od podatku (Grundfreibetrag), gdzie stawka wynosi 0%.
Powyżej tej kwoty stawka wynosi od 14% do 42%.
Osoby o bardzo niskim dochodzie płacą tylko 14%, natomiast osoby z najwyższymi dochodami płacą 42% lub nawet 45% .

Podsumowanie:

Aby łatwo zapamiętać różnicę między podatkiem dochodowym (Einkommensteuer) a podatkiem od wynagrodzeń (Lohnsteuer), można powiedzieć, że podatek dochodowy rozliczany jest rocznie, a podatek od wynagrodzeń miesięcznie.